ΓΚΙΛΓΑΜΕΣ,Η ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Αποφάσισα να εγκαινιάσουμε αυτή τη στήλη ξεκινώντας από τον προπάππου όλων των μύθων και…γενικά της λογοτεχνίας στην πραγματικότητα, το έπος του Γκίλγκαμες. Το ποίημα αυτό έχει χαραχθεί σε 12 πλάκες (στήλη I-στήλη XII) -αν και η 12η πλάκα είναι μια μεταγενέστερη προσθήκη και δεν περιλαμβάνεται στον κύκλο του Γκίλγκαμες (στήλη I-στήλη XI) -με την πρώτη του εκδοχή να χρονολογείται, περίπου, το 2100 π.Χ στην Μεσοποταμία, με αποτέλεσμα να θεωρείται το αρχαίοτερο ποίημα και λογοτεχνικό διήγημα όλων των εποχών. Το έπος παρουσιάζει τον βίο του βασιλιά της Ουρούκ (αργότερα γνωστή ως Βαβυλόνα) και μέλος της δυναστίας των Ουρ, Γκίλγκαμες. Παρ`όλο που το ποίημα έχει θεοποιήσει την ζωή του βασιλιά των ηρώων, αυτό δεν σημαίνει πως ο ίδιος ήταν μυθικό πρόσωπο. Στην πραγματικότητα, ήταν υπαρκτό πρόσωπο και αναφέρεται σε μαρτυρίες αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων (Κλαύδιος Αιλιανός, Da natura Animalium). Επιπρόσθετα,ο ίδιος εκτιμάται να βασίλεψε, περίπου, το 2900-2350 π.Χ, γεγονός που τον καθιστά, αρχαίο ακόμη και για αυτόυς που συνέγραψαν το έπος το 2100 π.Χ !
Αφού σας είπα αυτά φίλοι και φίλες μου, επιτρέψτε μου να σας οδηγήσω σε μία άλλη, ξεχασμένη, εποχή, σε εκείνες τις απόμακρες μέρες που οι ουρανοί και η γη χωρίστηκαν και δημιουργήθηκαν όλα…
ΠΛΟΚΗ
Ο Γκίλγκαμες είναι ο γιος του Λουγκαλμπάντα και της θεάς Νινσούν*1,κατά τα δύο τρίτα θεός και κατά το ένα τρίτο άνθρωπος, ο πιο τρανός και δυνατός όλων των ανθρώπων, βασιλιάς της Ουρούκ. Όμως ο Γκίλγκαμες φέρονταν στον λαό του με σκληρότητα, ήταν ένας τύραννος. Μια μέρα, ο λαός της Ουρούκ προσεύχεται στους Θεούς με την ελπίδα πως θα κάνουν κάτι για να σταματήσουν τον αδίστακτο βασιλιά. Οι θεοί απάντησαν στην προσευχή τους με την δημιουργία του Ενκιντού, ενός ημιάγριου ανθρώπου, ο οποίος είχε ίση δύναμη με τον Γκίλγκαμες. Ο Ενκιντού, αφού έχασε την αγριότητά του στην πόρνη-ιέρια της Ινάννα-Ιστάρ*2, Σαμχάτ, φτάνει στην Ουρούκ και προκαλεί τον Γκίλγκαμες σε μάχη την οποία ο ίδιος δέχεται. Η πάλη ανάμεσά τους ήταν σφοδρή και κράτησε ώρες. Τελικά, νικητής αναδείχθηκε ο Γκίλγκαμες, ο οποίος, όμως, αντί να αποτελειώσει τον άγριο Ενκιντού, τον αποδέχεται σαν αδελφό, φίλο και τον μόνο ίσο του. Έπειτα, ο Γκίλγκαμες προτείνει στον φιλο του μία περιπέτεια που θα τους έφερνε αιώνια δόξα, του πρότεινε, λοιπόν, να ταξιδέψουν στο δάσος των κέδρων και να σκοτώσουν τον δαίμονα φρουρό του Χαμπάμπα (ή Χουάουα, όπως ονομάζονταν αρχικά), που ήταν ταγμένος στον Ενλίλ*3. Έτσι, οι δυο φίλοι προετοιμάζονται για αυτή την αποστολή με την ευλογία του Σαμάς*4. Αργότερα, ο Γκίλγκαμες και ο Ενκιντού φτάνουν στο δάσος των κέδρων και αντιμετωπίζουν τον Χαμπάμπα, κερδίζοντάς τον με την βοήθεια του Σαμάς. Βλέποντας αυτά, η Ινάννα-Ιστάρ, κόρη του Ανού*5 ,γοητεύεται από τον χαρισματικό Γκιλγκαμες και προσπαθεί να τον κάνει εραστή της. Ο ίδιος, όμως, ξέροντας την ζοφερή μοίρα των προηγούμενών της εραστών, την απορρίπτει. Εκείνη, παίρνοντας την απόρριψη ως προσβολή, απαιτεί από τον Ανού να στείλει τον Ταύρο των Ουρανών στην Ουρούκ σαν εκδίκηση, τον οποίο οι δυο φίλοι, μετά από μια συγκλονιστική μάχη, έσφαξαν και πέταξαν το μπούτι του πάνω στην Ινάννα-Ισταρ σαν απειλή. Οι θεοι, θέλουν κάποιος να τιμωρηθεί για την σφαγή του Ταύρου των Ουρανών. Ο κλήρος πέφτει στον Ενκιντού, τον οποίο προσβάλει αρρώστια και πεθαίνει στα χέρια του αδελφού, φίλου και ίσου του Γκίλγκαμες. Ο θάνατος του Ενκιντού συνέθλιψε τον τύραννο Γκίλγκαμες, όχι μόνο επειδή έχασε τον έναν που θεωρούσε φίλο αλλά και διότι αναγκάστηκε να συνειδητοποιήσει την θνητότητά του.
1*Η θεά των άγριων αγελάδων, 2*Η θεά του πολέμου και της αγάπης, 3*Ο θεός των ανέμων και της καταιγίδας, 4*Ο θεός του ήλιου, 5*Ο θεός δημιουργος(αντίστιχος του Δία)
Σ,σ,ς=sh(παχυ Σ)
Αφού θρήνησε γοερά τον αδελφό του, ο βασιλιάς της Ουρούκ, θέλοντας να αποφύγει την μοίρα του Ενκιντού, ξεκινάει ένα επταετές ταξίδι, με στόχο να συναντήσει τον Ουταπίστιμ και την γυναίκα του, τους μόνους που επιβίωσαν από τον μεγάλο κατακλυσμό και τους δόθηκε το δώρο της αθανασίας από τους θεούς. Ο εξαθλιωμένος, πλέον, Γκίλγκαμες φτάνει στον προορισμό του, αφού διέσχισε τα νερά του θανάτου με την βοήθεια του βαρκάρη Ουρσανάμπι. Ο Ουταπίστιμ διηγείται στον ήρωα την ιστορία του κατακλυσμού και τον υποβάλλει στη δοκιμασία, να μείνει άγρυπνος για έξι μέρες και επτά νύχτες, για να του δώσει το μυστικό της αθανασίας. Ο τρανός βασιλιάς αποτυγχάνει σχεδόν αμέσως να μείνει ξύπνιος. Αργότερα, ο Ουταπίστιμ, βλέποντας την απόγνωση του Γκίλγκαμες, του δείχνει οίκτο λέγοντάς του πως υπήρχε ένα φυτό στα βάθη των νερών του θανάτου που χαρίζει αιώνια νεότητα σε όποιον το έτρωγε. Ο βασιλιάς της Ουρούκ, κατάφερε να βρει το φυτό, όμως, δεν το έφαγε κατευθείαν, θέλοντας να το κρατήσει για όταν γεράσει και να το μοιραστεί με τους γέρους συμβούλους του. Καθώς επέστρεφε είδε μια πηγή και σταμάτησε να καθαρίσει το σώμα του. Τότε ένα φίδι μύρισε το φυτό και το έφαγε ολόκληρο, αφήνοντας πίσω το δέρμα του -σημάδι της δράσης του βοτανιού-. Ο Γκίλγκαμες, έχοντας αποτύχει διπλά, γυρίζει άπραγος πίσω στην Ουρούκ. Μέσα στον καημό του, αγναντεύει τα τείχη της Ουρούκ, το μεγαλύτερό του έργο και υμνεί τον αέναο μόχθο των ανθρώπων, συνειδητοποιώντας ότι κάποιος γίνεται αθάνατος μέσω του έργου του. Έτσι αποδέχεται την θνητότητά του και περνάει τα υπόλοιπά του χρόνια αφοσιωμένος στο βασίλειό του…
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το έπος του βασιλιά της Ουρούκ είναι ένα διαχρονικό ποίημα. Γεμάτο περιπέτεια και λιτούς αλλά ενδιαφέροντες χαρακτήρες ενώ καταφέρνει να παρουσιάσει το δίδαγμά του με έναν απλό αλλά αποτελεσματικό τρόπο. Αξιοσημείωτη είναι επίσης, η σημασία αυτού του διδάγματος, ότι ο μόνος δρόμος για την αθανασία είναι μέσω των πράξεών σου. Αυτό το μήνυμα είναι η απάντηση σε ένα από τα παλαιότερα ερωτήματα της ανθρωπότητας “υπάρχει διαφυγή από τον θάνατο;”. Ακόμη και να αγνοήσουμε την ποιότητα του έπους, η ιστορική αξία αυτού του κειμένου είναι ανεκτίμητη διότι είναι ένα από τα λίγα κείμενα που μας παρουσιάζει την καθημερινότητα, τις παραδόσεις και την θρησκεία των κατοίκων της Μεσοποταμίας, των κατοίκων ενός από τους αρχαιότερους πολιτισμούς όλου του κόσμου.
Ο ΓΚΙΛΓΚΑΜΕΣ ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ
- I) Η πόλη πέρα από το ποτάμι (Die stadt hinter dem strom)
Ένα γερμανικό υπαρξιακό μυθιστόρημα γραμμένο από τον Hermann Kasack το 1947. Θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά γερμανικά διηγήματα που έχουν γραφτεί μετα από το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και πραγματεύεται τον τρόμο της ναζιστικής Γερμανίας.Το έπος του Γκίλγκαμες χρησιμοποιείται μεταφορικά για την κατάσταση της Γερμανίας μετά από τον πόλεμο.
- II) Fate/stay night και Fate zero
Το Fate/stay night είναι ένα ιαπωνικό όπτικο-ακουστικό μυθιστόρημα γραμμένο από τον Kinoko Nasu το 2004 και το Fate zero είναι ένα “light novel” με συγγραφέα τον Gen Urobotchi. Σε αυτή την δυολογία ο Γκίλγκαμες τραβιέται στην σύχρονη πραγματικότητα για να συμμετάσχει στον τέταρτο και , αργότερα, πέμπτο πόλεμο για το άγιο δισκοπότηρο. Επιπλέον, αποτελεί ένα από τα κύρια εμπόδια των πρωταγωνιστών των δύο διηγημάτων, Shirou Emiya (Σίρο Έμιγια) και Kiritsugu Emiya (Κιρίτσουγκου Έμιγια).
III) Η πόλη του θεού της αρρώστιας (The city of the plague god)
Ένα μυθιστόρημα φαντασίας από τον Sarvat Chadda που δημοσιεύτηκε το 2021. Στον κόσμο αυτού του βιβλίου ο Γκίλγκαμες έγινε αθάνατος αλλά έκανε τον πεθαμένο ώστε να μην αποκαλύψει το μυστικό της αθανασίας. Ο βασιλιάς της Ουρούκ είναι , πλέον, ένας ειρηνιστής με χόμπυ την κηπουρική.
- IV) 1001 νύχτες του Βάκχου (1001 nights of Bacchus)
Ένα εξασέλιδο κόμικ όπου ο Γκίλγκαμες παρουσιάζεται σαν ένας ποδοσφαιρο-χούλιγκαν με σκοτσέζικη προφορά που απαγγέλλει στίχους του έπους ακατανόητα.
BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- I) “Το έπος του Γκίλγκαμες” από την Aura Ward.
- II) Οι σελίδες τις Βικιπαίδια πάνω στον Γκίλγκαμες και το έπος του. ( Έπος του Γκιλγκαμές – Βικιπαίδεια (wikipedia.org) ), ( Gilgamesh – Wikipedia )
III)Το youtube κανάλι του τραγουδιστή Peter Pringle. Συγκεκριμένα οι απάγγελίες του κομματιών του έπους όπως το μοιρολόι του Γκίλγκαμες για τον Ενκιντού. ( (10) Peter Pringle – YouTube )
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΑΠΡΑΛΗΣ
