Το Έγκλημα και τιμωρία (ρώσικα: Преступлéние и наказáние) εκδόθηκε πρώτη φορά το 1866 σε δώδεκα συνέχειες στο περιοδικό λογοτεχνίας Ру́сский ве́стник («Ο Ρώσος αγγελιοφόρος»)
Ο Ρασκόλνικοφ, ο κεντρικός ήρωας στο Έγκλημα και Τιμωρία, κουβαλά -παρότι ο ίδιος, τουλάχιστον αρχικώς, δεν το αντιλαμβάνεται- την ουσία της Ορθοδοξίας. Πρόκειται για μια φυσιογνωμία “σχισματική” (Raskol = Σχίσμα, raskolnik = σχισματικός), όπως άλλωστε δηλώνει το όνομά του· είναι “σαν να εναλλάσσονται μέσα του δυο αντικρουόμενοι χαρακτήρες“, λέει ο Ραζουμίχιν στην Πουλχερία και την Ντούνια. Πρώην φοιτητής, διωγμένος από το πανεπιστήμιο, “απόμακρος” και “κλειστός” χαρακτήρας, σχεδόν ακοινώνητος, με τη “νεανική φιλαρέσκεια” και περηφάνια που του αρμόζει, ο Ρασκόλνικοφ δεν είναι ένας χυδαίος δολοφόνος, αλλά ένας ιδεολόγος με ανώτερα κίνητρα. Όχι μόνο αφουγκράζεται τις “παράξενες ιδέες” της νέας γενιάς που “κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα”, αλλά υποκύπτει σε αυτές και, “έχοντας γίνει προληπτικός το τελευταίο διάστημα”, αντιλαμβάνεται την συζήτηση μεταξύ του αξιωματικού και του φοιτητή που ακούει στο καφενεδάκι λίγο πριν διαπράξει τον φόνο σαν μια “υπόδειξη” για τον προορισμό του. Κυριεύεται από την ηθική του ωφελιμισμού, όπου “ένα μικρό ασήμαντο έγκλημα” όχι μόνο θα “ξεπλυθεί με χιλιάδες καλές πράξεις”, αλλά θα φέρει “εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες υπάρξεις στο σωστό δρόμο”, και φτάνει στο σημείο να διαπράξει έναν φόνο για λόγους ιδεολογικούς, για να δικαιώσει “το καθήκον, τη συνείδηση” της νέας γενιάς.
Ξεκινώντας από ένα έγκλημα για το οποίο υπεύθυνη είναι η ίδια η κοινωνία, ο Ντοστογιέφσκι, στο πρόσωπο του θύτη, που είναι συγχρόνως και θύμα, προβάλλει την υπαρξιακή του αγωνία σε έναν κόσμο ζοφερό. Με το «Έγκλημα και τιμωρία» ο συγγραφέας θέτει ενώπιόν μας το υπαρξιακό πρόβλημα: Διαβάζοντας το βιβλίο «Έγκλημα και τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι ,διεισδύουμε στο εγκληματικό μυαλό ενός ανθρώπου που έχει βιώσει ο 12 ίδιος πολύ έντονα κατά τη διάρκεια της ζωής του ,την κοινωνική αδικία, τον παραγκωνισμό και τη γενικότερη τάση μίας εποχής, στην οποία οι οικονομικά ασθενέστεροι γνωρίζουν τον ύστατο εξευτελισμό του εαυτού τους από τη φτώχεια και τις τραγικές συνθήκες διαβίωσης .Τί είναι, όμως, εκείνο που ωθεί το συγγραφέα να αναφερθεί με τόση παραστατικότητα μέχρι και ωμότητα θα λέγαμε, όσον αφορά στις περιγραφές, στην προσωπικότητα ενός νέου ατόμου που οδηγείται εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετωπίζει καθημερινά, στην παραφροσύνη και στην απόλυτη μανία ?Εμπνέεται ο Ντοστογιέφσκι από την ίδια την εποχή στην οποία ζει, όπου στη Ρωσία επικρατεί η κοινωνική αδικία ,η φτώχεια και οι εγκληματικές ενέργειες ανθρώπων που έχουν υπερβεί τα όρια της απόγνωσης, αγγίζοντας πλέον εκείνα της τρέλας .Ο Ντοστογιέφσκι ήταν ένας συγγραφέας που ασχολήθηκε στα έργα του με το άτομο και την κοινωνία, πολεμώντας μέσα από αυτά την εξαθλίωση που βίωνε ο απλός άνθρωπος εκείνης της περιόδου .
Περίληψη (βιβλίου)
Ο Ρασκόλνικοφ είναι φοιτητής της νομικής που ζει φτωχικά στην Αγία Πετρούπολη και διαπράττει ένα φρικτό διπλό φονικό με κίνητρο να αποσπάσει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Ωστόσο, μετά τη δολοφονία, υποφέρει από τύψεις, ενώ η υγεία του αρχίζει να κλονίζεται και από το αίσθημα της παράνοιας που τον κατατρύχει. Η ζωή του μετατρέπεται σε πραγματική κόλαση όταν καταδιώκεται από τον δαιμόνιο ανακριτή Πορφύρι Πετρόβιτς, ο οποίος ξέρει από την αρχή πως είναι ο ένοχος και τον ωθεί στο να κάνει τρομερά λάθη.
Μέσα σε αυτή τη σκοτεινιά της ζωής του, ο Ρασκόλνικοφ δημιουργεί σχέση με τη νεαρή πόρνη, Σόνια, η οποία ενσαρκώνει την παρηγοριά και την ελπίδα, ενώ παράλληλα ο συμφοιτητής του Ραζουμίχιν ανησυχεί για την υγεία του και του συμπαραστέκεται. Εμφανίζεται ο Σβιντριγκάιλοφ, χήρος κτηματίας από το χωριό του Ρασκόλνικοφ, ο οποίος είχε κάνει ανήθικες προτάσεις στην αδελφή του, και τώρα, γνωρίζοντας πως ο Ρασκόλνικοφ είναι δολοφόνος, τον εκβιάζει. Ο Ρασκόλνικοφ αρνείται να του δώσει την αδερφή του και ο Σβιντριγκάιλοφ διαπράττει απόπειρα βιασμού εναντίον της. Όταν όμως διαπιστώνει τη φρίκη με την οποία τον αντιμετωπίζει, αυτοκτονεί.
Ο Πορφύρης λέει στον Ρασκόλνικοφ να παραδοθεί για να μειώσει την ποινή του. Ο Ρασκόλνικοφ συναντά τη Σόνια και της ομολογεί τα εγκλήματά του. Τότε εκείνη τον παροτρύνει με τη σειρά της να παραδοθεί. Τελικά λυγίζει, παραδίδεται στην αστυνομία και καταλήγει στη Σιβηρία. Ο Ρασκόλνικοφ μετανιώνει για το έγκλημα και συνειδητοποιεί τον έρωτα του για τη Σόνια, που τον ακολουθεί ως τη Σιβηρία. Και οι δύο ενωμένοι περιμένουν να τελειώσουν τα επτά χρόνια φυλακής για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή.
Οι τελευταίες σελίδες
Ο Ρασκόλνικοφ έμεινε στο νοσοκομείο όλη τη Σαρακοστή και τη βδομάδα του Πάσχα. Στην ανάρρωση, θυμήθηκε τα όνειρα που έβλεπε όταν ήταν στο κρεβάτι με πυρετό και παραλήρημα. Έβλεπε στον άρρωστο ύπνο του πως τάχα όλος ο κόσμος είχε καταδικαστεί να πεθάνει εξαιτίας μιας τρομερής κι ανήκουστης αρρώστιας που ερχόταν απ’ τα βάθη της Ασίας και κατέκλυζε την Ευρώπη. Όλοι έπρεπε να χαθούν εκτός από μερικούς, πολύ λίγους, εκλεκτούς. Κάποιοι καινούριοι μικροσκοπικοί βάκιλλοι προσβάλλανε το σώμα του ανθρώπου. Οι βάκιλλοι όμως αυτοί ήταν πνεύματα που είχαν λογικό και θέληση. Οι άνθρωποι που προσβάλλονταν απ’ αυτά τα μικρόβια, γίνονταν αμέσως δαιμονισμένοι και τρελοί. Ποτέ όμως, ποτέ, οι άνθρωποι δεν πίστευαν τόσο μυαλωμένο τον εαυτό τους, ποτέ δεν είχαν πιστέψει τόσο σταθερά πως είχαν βρει την αλήθεια, όσο αυτοί οι προσβλημένοι απ’ την αρρώστια. Ποτέ δεν είχαν νομίσει πιο ατράνταχτα τα συμπεράσματά τους, τις επιστημονικές τους θεωρίες, τις ηθικές τους θεωρίες. Ολόκληροι συνοικισμοί, ολάκερες πολιτείες και λαοί μολύνονταν και τρελαίνονταν. Όλοι βρίσκονταν σε ταραχή και δεν καταλάβαιναν ο ένας τον άλλον, ο καθένας τους νόμιζε πως μονάχα αυτός κατέχει την αλήθεια και υπόφερε κοιτάζοντας τους άλλους, χτυπούσε το στήθος του, έκλαιγε και σύστρεφε τα χέρια του. Δεν ξέρανε ποιον και πώς έπρεπε να κρίνουν, δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν τι έπρεπε να θεωρούν καλό και τι κακό. Δεν ξέρανε ποιον να κατηγορήσουν και ποιον ν’ αθωώσουν. Οι άνθρωποι σκοτώνονταν μεταξύ τους με κάποιο άσκοπο μίσος. Μαζεύονταν ολόκληρα στρατεύματα και ρίχνονταν στους άλλους, μα οι φαντάροι, στην πορεία τους ακόμα, άρχιζαν ξαφνικά να χτυπιούνται και να πετσοκόβονται μεταξύ τους· η παράταξη χαλούσε, λογχίζανε και σφάζανε, δαγκώνανε και τρώγανε ο ένας τον άλλον. Στις πολιτείες χτύπαγαν όλη μέρα οι καμπάνες· τους καλούσαν όλους, μα ποιος τους καλούσε και γιατί τους καλούσε, κανείς δεν το ‘ξερε κι ήταν όλοι τους ανήσυχοι. Είχαν παρατήσει τα κοινά επαγγέλματα, γιατί ο καθένας πρότεινε μετατροπές και βελτιώσεις και δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν· είχε παραμεληθεί κι η γεωργία. Εδώ και κει οι άνθρωποι μαζεύονταν μπουλούκια-μπουλούκια, συμφωνούσαν να κάνουν κάτι, ορκίζονταν να μη χωρίσουν ποτέ, αμέσως όμως άρχιζαν κάτι εντελώς διαφορετικό απ’ αυτό που μόλις τώρα είχαν οι ίδιοι υπολογίσει, άρχιζαν να κατηγορούν ο ένας τον άλλον, έρχονταν στα χέρια και σφάζονταν. Άρχισαν οι πυρκαγιές, άρχισε η πείνα. Όλοι χάθηκαν, το παν καταστράφηκε. Η αρρώστια όλο και προχωρούσε. Σ’ όλο τον κόσμο λίγοι μονάχα μπορούσαν να σωθούν· ήταν οι αγνοί κι οι εκλεκτοί, προορισμένοι να θεμελιώσουν ένα νέο ανθρώπινο γένος και μια καινούρια ζωή, ν’ ανανεώσουν τους ανθρώπους, κανείς δεν είχε ακούσει τα λόγια τους και τη φωνή τους.
Από το βιβλίο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι Έγκλημα και Τιμωρία, μετάφραση Άρης Αλεξάνδρου, εκδόσεις Γκοβόστη. (Αναδημοσίευση αποσπάσματος από popaganda.gr/egklima-ketimoria-tou-ntostogiefski/)
ΚΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ 1935
Crime and punishment (1935 American Film)
Σκηνοθεσία: Josef von Sternberg για την Columbia Pictures .
Σενάριο: διασκευάστηκε από τους Joseph Anthony και SK Lauren από το ομότιτλο μυθιστόρημα του Fyodor Dostoevsky το 1866 .
Πρωταγωνιστής: ο Peter Lorre στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Raskolnikov (εδώ ονομάζεται Roderick αντί για Rodion).
ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΤΑΙΝΙΑ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΥΝΔΕΣΜΟ
Η κριτική μας
Είδαμε τη ταινία «Crime and Punishment», παραγωγής 1935. Η πλοκή ήταν καλογραμμένη και άρτια, αλλά η ταινία δεν ήταν αντάξια των προσδοκιών μας. Σε σύγκριση με το βιβλίο, τα γεγονότα εξελίσσονται σε γρήγορο ρυθμό, λόγω του χρονικού περιορισμού της ταινίας, με αποτέλεσμα να μην μπορεί ο θεατής να κατανοήσει πλήρως την πλοκή και να μην αναπτυχθούν οι χαρακτήρες σε βάθος. Τα κίνητρα του Ρασκόλνικοφ φαινομενικά, είχαν οικονομικό και ωφελιμιστικό σκοπό, ενώ στην πραγματικότητα ήταν βασισμένα στη ιδεοληψία του για προσωπική υπεροψία. Στο βιβλίο η μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του τον πρόδωσε και οι ενοχές για το έγκλημα του, τον οδήγησαν σταδιακά σε ψυχοσωματική κατάρρευση, διαψεύδοντας την πεποίθηση ότι είναι «εξαιρετικός» άνθρωπος, δηλαδή ανώτερος. Αντιθέτως, στην ταινία η πολυσχιδής προσωπικότητα του Ροντιόν υπονομεύεται καθώς παρουσιάζεται ως ένας κοινός ψυχοπαθής, που παραμένει αμετανόητος για την αμαρτία του. Συνεπώς, η μεταφορά του βιβλίου στη «μεγάλη οθόνη» δεν αναδεικνύει το ουσιαστικό μήνυμα του.
Άλλες κινηματογραφικές μεταφορές
1956
Το Έγκλημα και τιμωρία (γαλλικά: Crime et Châtiment),είναι Γαλλική αστυνομική δραματική ταινία του 1956 σε σκηνοθεσία Ζωρζ Λαμπίν και σενάριο Σαρλ Σπάακ, βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι. Πρωταγωνιστούν οι Ζαν Γκαμπέν, Ρομπέρ Οσέν, Μαρίνα Βλάντυ και ο Λίνο Βεντούρα.
1969
Το έργο, σε σκηνοθεσία Λεβ Κουλιτζάνοφ και σενάριο- προσαρμογή του ίδιου και του Νικολάι Φιγκουρόφσκι, είναι παραγωγής 1969 και η απόδοσή του θεωρείται η πιο επιτυχημένη και πιστή στο πρωτότυπο. Γυρισμένο σε εντυπωσιακό ασπρόμαυρο σινεμασκόπ, αλλά και στους φυσικούς χώρους της Πετρούπολης, το τετράωρο φιλμ αποδίδει μοναδικά την ατμόσφαιρα της εποχής αλλά και το κλίμα της νουβέλας.
Ψηφιακές Πηγές
https://minoas.gr/product/egklima-kai-timoria/ https://en.wikipedia.org/wiki/Crime_and_Punishment_(1935_American_film)
https://www.ertnews.gr/ert-protaseis/egklima-ke-timoria-stin-ert3/
https://parallaximag.gr/life/giati-ntostogiefski-egrapse-to-egklima-kai-timoria
https://criticism.gr/mia-muthoplastiki-kritiki-tou-egklima-kai-timoria-tou-ntostogiefsku/
Το αφιέρωμα επιμελήθηκαν η Ανθή Μπάκου , η Δανάη Σελίμου και η Δέσποινα Μπάμου
