Δημοσιογραφική ομάδα
Καρτσούνη Ειρήνη, Κατσαρού Γεωργία, Κατσούρη Μελίνα , Κυριακοπούλου Δήμητρα Κυριακοπούλου Μαντώ
Η Αξία των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών
Στην εποχή της τεχνολογίας, οι ψηφιακές βιβλιοθήκες αποτελούν έναν πολύτιμο θησαυρό γνώσης και πληροφορίας. Πρόκειται για διαδικτυακές πλατφόρμες που συγκεντρώνουν χιλιάδες βιβλία, άρθρα, εικόνες και άλλα εκπαιδευτικά υλικά, καθιστώντας τα προσβάσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο, ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου.
Η μεγαλύτερη αξία των ψηφιακών βιβλιοθηκών έγκειται στη δυνατότητα που παρέχουν για άμεση πρόσβαση στη γνώση. Με ένα μόνο κλικ, μαθητές, εκπαιδευτικοί και ερευνητές μπορούν να βρουν πληροφορίες που καλύπτουν κάθε θέμα, από την ιστορία και τη λογοτεχνία έως την επιστήμη και την τεχνολογία. Αυτό μειώνει τους περιορισμούς που συναντούμε στις παραδοσιακές βιβλιοθήκες, όπως η έλλειψη φυσικού χώρου ή η περιορισμένη διαθεσιμότητα κάποιων τίτλων. Επιπλέον, οι ψηφιακές βιβλιοθήκες προσφέρουν εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε άτομα που ζουν σε απομακρυσμένες ή υποβαθμισμένες περιοχές, όπου η πρόσβαση σε φυσικές βιβλιοθήκες μπορεί να είναι δύσκολη. Μέσω αυτών, ενισχύεται η ισότητα στην εκπαίδευση, καθώς όλοι έχουν τη δυνατότητα να επωφεληθούν από την πλούσια γνώση που διαθέτουν. Ακόμα, οι ψηφιακές βιβλιοθήκες προάγουν τη δια βίου μάθηση. Οι χρήστες μπορούν να βρουν υλικό όχι μόνο για τις σχολικές ή ακαδημαϊκές τους ανάγκες, αλλά και για την προσωπική τους ανάπτυξη. Δεν πρέπει να παραβλέψουμε, όμως, και την οικολογική διάσταση των ψηφιακών βιβλιοθηκών: με την ψηφιοποίηση των υλικών μειώνεται η ανάγκη εκτύπωσης και χρήσης χαρτιού με αποτέλεσμα την ουσιαστική συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος.
Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες δεν αντικαθιστούν τις φυσικές, αλλά τις συμπληρώνουν, δημιουργώντας ένα ισχυρό δίκτυο διάδοσης της γνώσης. Η ομάδα της σχολικής εφημερίδας σας καλεί να επισκεφθείτε τη ψηφιακή βιβλιοθήκη του Κέντρου Ελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και να ανακαλύψετε τους δικούς σας θησαυρούς γνώσης!
Συνέντευξη με την κ. Ματίνα Γκόγκα υπεύθυνη για τα εργαστήρια και προγράμματα που απευθύνονται στην εκπαιδευτική και ευρύτερη κοινότητα, καθώς και για την καθοδήγηση και υποστήριξη των χρηστών της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης του CHS.
Πότε ιδρύθηκε το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών και για ποιους λόγους επιλέχθηκε το Ναύπλιο;
Το Κέντρο ιδρύθηκε το 2008, τη χρονιά ακριβώς που γεννηθήκατε κι εσείς, και στεγάζεται εδώ, στο ιστορικό Μέγαρο Ιατρού, όπου παλαιότερα στεγαζόταν το Δημαρχείο του Δήμου Ναυπλιέων. Έχει διττό ρόλο, γιατί αφενός αποτελεί ένα διεθνές γραφείο του Πανεπιστημίου Harvard στην Ευρώπη, αφετέρου είναι το «αδερφάκι» του πρώτου ερευνητικού Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου, εδώ, στη χώρα μας.
Το Harvard έχει στην Αμερική ένα ερευνητικό Κέντρο το οποίο είναι αφιερωμένο στη μελέτη του ελληνικού πολιτισμού. Αυτό είναι το μητροπολιτικό Κέντρο Ελληνικών Σπουδών και ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1960. Το Κέντρο εδώ στην Ελλάδα, συνταιριάζει την αποστολή του αντίστοιχου ερευνητικού κέντρου στην Αμερική με τις ανθρωπιστικές αξίες που πρεσβεύει ολόκληρο το Πανεπιστήμιο. Με άλλα λόγια, αποστολή του Κέντρου στην Ελλάδα είναι η προαγωγή της μελέτης του ελληνικού πολιτισμού και η σύνδεσή του Πανεπιστημίου με τη γενέτειρα του Ελληνισμού.
Είναι πολλοί οι λόγοι που επιλέχθηκε η πόλη μας!
Καταρχάς, το Πανεπιστήμιο ακολούθησε την ίδια πρακτική με την ίδρυση του πρώτου Κέντρου στην Αμερική: την αποκέντρωση. Τι εννοώ: το Κέντρο στην Αμερική δε βρίσκεται στο Cambridge και την ευρύτερη περιοχή της Βοστώνης. Βρίσκεται στην πρωτεύουσα της Αμερικής, στην Ουάσιγκτον. Ακολούθησαν δηλαδή την πρακτική της αποκέντρωσης: δεν χρειάζεται όλα να βρίσκονται συγκεντρωμένα σε ένα σημείο, μπορεί να γίνεται έρευνα και να παράγεται γνώση σε πολλά σημεία, κι αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που αποφάσισαν να το ιδρύσουν στην Ουάσιγκτον. Η πρώτη ερώτηση που κάνουν οι άνθρωποι που βλέπουν τη σημαία που βρίσκεται στην πρόσοψη του κτηρίου είναι: τί κάνει το Harvard στο Ναύπλιο; Ή μας χτυπάνε το κουδούνι και μας ρωτάνε, τί είναι εδώ; Κι όταν τους εξηγούμε, η πρώτη ερώτηση είναι: «μα γιατί δεν το έφτιαξαν στην Αθήνα»; Ένας λόγος λοιπόν είναι η αποκέντρωση, «Ελλάδα, δεν είναι μόνο η Αθήνα»!
Ο άλλος λόγος συνδέεται με την πλούσια ιστορία της Αργολικής γης. Εδώ γεννήθηκε ο Μυκηναϊκός πολιτισμός: τα Ομηρικά έπη, τα οποία αποτυπώνουν αυτόν το σπουδαίο πολιτισμό, είναι τα πιο παλιά γραπτά (προφορικά στην αρχή αλλά εδώ και αιώνες γραπτά) τεκμήρια ολόκληρου του δυτικού κόσμου (προσοχή, το διευκρινίζω, όχι τα πιο παλιά του κόσμου, αλλά τα πιο παλιά του δυτικού κόσμου)! Παράλληλα, τα «γρανάζια» του σύγχρονου ελληνικού κράτους ξεκίνησαν να δουλεύουν εδώ στην πόλη μας, τέθηκαν δηλαδή οι πρώτες βάσεις για τη συνέχεια, την ανάπτυξη κι εξέλιξη του νέου ελληνικού πολιτισμού. Άρα, συμβολικά, ταίριαζε η επιλογή της πόλης μας.
Άλλος λόγος είναι η ομορφιά του τόπου. Εδώ φιλοξενούμε, διοργανώνουμε, και συνδιοργανώνουμε πολλά προγράμματα, όχι μόνο του Harvard, αλλά και άλλων πανεπιστημίων και φορέων από την Αμερική αλλά κι ολόκληρο τον κόσμο. Τι πιο όμορφο, να έρχονται άνθρωποι από άλλα μέρη του κόσμου, κι αντί να μένουν μόνο στην μεγαλούπολη Αθήνα, να γνωρίζουν κι άλλα μέρη, να έρχονται εδώ, και να γνωρίζουν και τον τόπο μας και τις ομορφιές του, και την ιστορία του. Και πιστέψτε με, όλοι όσοι έρχονται μαγεύονται από αυτό τον ευλογημένο τόπο και γίνονται πρεσβευτές της Ελλάδας και του τόπου μας όταν επιστρέφουν στη βάση τους.
Πώς λειτουργεί η ψηφιακή βιβλιοθήκη του Κέντρου;
Η ψηφιακή βιβλιοθήκη του Κέντρου η οποία φέρει την ονομασία «Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Γεώργιος Βερναρδάκης», εξαιτίας της στήριξης που δέχθηκε το Κέντρο από τον εφοπλιστή κύριο Βερναρδάκη για την αγορά του εξοπλισμού της, είναι μια από τις σημαντικότερες παροχές του Κέντρου, κι ευρύτερα του Πανεπιστημίου Harvard, προς τους ερευνητές/τριες στη χώρα μας. Το Harvard έχει την πλουσιότερη βιβλιοθήκη από όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου, οπότε μπορείτε να φανταστείτε τί θησαυρούς κρύβει! Οι ερευνητές και οι ερευνήτριες που μας επισκέπτονται έχουν το μοναδικό προνόμιο της ελεύθερης πρόσβαση στις ψηφιακές πηγές του Harvard, σε όλα τα επιστημονικά πεδία, χωρίς καμία χρηματική επιβάρυνση. Δισεκατομμύρια τεκμήρια, για κάθε ειδικότητα, κάθε επιστημονικό πεδίο. Περιλαμβάνει βάσεις δεδομένων με εκατομμύρια ψηφιακά τεκμήρια (βιβλία, περιοδικά, χειρόγραφα, αρχεία, χάρτες, μικροφίλμς, μουσικές παρτιτούρες, καθώς και άλλο ακουστικό και οπτικό υλικό) από κάθε επιστημονικό πεδίο. Το Harvard είναι προσανατολισμένο στην έρευνα, άρα εμπλουτίζει διαρκώς τη συλλογή της βιβλιοθήκης του, κάθε χρόνο η συλλογή μεγαλώνει ακόμα περισσότερο. Το Κέντρο είναι το μοναδικό σημείο στον κόσμο όπου κάποιος ερευνητής/τρια μπορεί να συνδεθεί με αυτή την ψηφιακή βιβλιοθήκη, χωρίς να έχει κάποια σχέση με το Harvard. Η διαδικασία είναι πολύ απλή, το μόνο που χρειάζεται είναι να έρθει στο Κέντρο, να δημιουργήσει ένα λογαριασμό, και αποκτά σύνδεση. Χρειάζεται να διευκρινίσω πως αυτή η πρόσβαση παρέχεται μόνο μέσα στο κτήριο του ΚΕΣ, όχι εκτός. Κι αυτό το συμπληρώνω γιατί πολλοί ρωτούν: ωραία ήρθα, έκανα την εγγραφή μου, τώρα μπορώ από το σπίτι μου να μπω στην ψηφιακή βιβλιοθήκη; Η απάντηση είναι όχι, για να έχει κάποιος πρόσβαση πρέπει να επισκεφθεί το Κέντρο. Και για εσάς, τις νέες και νέους της πόλης μας, αν χρειάζεστε επιστημονικά δεδομένα, τώρα ή κι αργότερα, όταν θα γίνετε φοιτητές και φοιτήτριες και θα θελήσετε να κάνετε πτυχιακές ή διπλωματικές εργασίες κι έρευνα, θέλουμε να το ξέρετε, πως έχετε ένα μοναδικό προνόμιο, είστε κοντά, κι έχετε πρόσβαση στη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη πανεπιστημίου στον κόσμο, και σας περιμένουμε, να έρχεστε, και να αξιοποιείτε αυτή τη μοναδική δυνατότητα. Είναι ένα ανοιχτό παράθυρο στη γνώση, και σας προσκαλούμε να το ανακαλύψετε!
Υπάρχει και φυσική βιβλιοθήκη; Πραγματοποιούνται δωρεές βιβλίων;
Ναι, έχουμε και έντυπα βιβλία, όπως βλέπετε, αλλά είναι περιορισμένα. Η έντυπη βιβλιοθήκη του Κέντρου περιλαμβάνει τις εκδόσεις του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών της Αμερικής, καθώς και κάποια βιβλία που μας δωρίζουν Μουσεία, φορείς από την Ελλάδα και ιδιώτες. Τα βιβλία αυτά, πρέπει να έχουν συνάφεια με τον πολιτισμό μας. Θα λέγαμε ότι είναι μια μικρή, εξειδικευμένη βιβλιοθήκη που περιλαμβάνει κυρίως βιβλία σχετικά με τον ελληνικό πολιτισμό γενικά, και την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας εδώ.
Ποιοι μπορούν να επισκεφτούν το Κέντρο και πώς μπορούν να το αξιοποιήσουν;
Το Κέντρο είναι ανοιχτό σε όλους. Κάθε χρόνο, διοργανώνει και συνδιοργανώνει και με άλλους φορείς (πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού, επιστημονικούς φορείς, Δήμους, κλπ.) πολλά εργαστήρια, εκδηλώσεις, συνέδρια, προγράμματα, τα οποία είναι ανοιχτά και δωρεάν για το ελληνικό κοινό.
Θα κάνω ειδική μνεία στο Θερινό Πρόγραμμα Λυκείου, το γνωρίζετε, το οποίο απευθύνεται σε εσάς, σε μαθητές και μαθήτριες όλων των ΓΕΛ, καθώς και του Μουσικού και Καλλιτεχνικού σχολείου του νομού μας κυρίως, και είναι αυτό που θα ενδιαφέρει κυρίως και τους αναγνώστες της εφημερίδας σας. Προσφέρεται χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση στους συμμετέχοντες και συμμετέχουσες όλων των τάξεων και κατευθύνσεων, οι οποίοι/ες θα επιλεγούν από την ομάδα διδασκόντων του. Δικαίωμα να κάνετε αίτηση έχετε όλες και όλοι, και οι μαθητές και μαθήτριες οι οποίοι θα επιλεγούν, έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν και να συζητούν με την ομάδα που έρχεται από το Πανεπιστήμιο για τόσο ενδιαφέροντα θέματα που αγγίζουν και αφορούν όλους μας, και να διευρύνουν τους εκπαιδευτικούς τους ορίζοντες. Για παράδειγμα, αναφέρω κάποια που πρώτα μου έρχονται στο νου, για τα θεμέλια της κοινωνικής και πολιτικής σκέψης, για τους τύπους των κοινωνιών, για τη σχέση ηθικής και πολιτικής, το ρόλο του φύλου, ή της θρησκείας, στον σημερινό κόσμο. Κατά κάποιο τρόπο είστε προνομιούχοι, γιατί γονείς και παιδιά από διάφορα μέρη του κόσμου μας ζητάνε να συμμετάσχουν, όμως οι θέσεις είναι περιορισμένες, και απευθύνονται μόνο σε εσάς (με μόνο τρεις εξαιρέσεις: το/τη νικητή/τρια του ετήσιου Πανελλαδικού Μαθητικού Διαγωνισμού Φιλοσοφικού Δοκιμίου και δύο παιδιά που θα μας έρθουν από το νομό Αρκαδίας). Αυτό το πρόγραμμα το καλοκαίρι του 2025 θα διανύει το 14ο έτος λειτουργίας του, και μέχρι αυτή τη στιγμή, έχουν ωφεληθεί 225 μαθητές και μαθήτριες.
Γενικά, το Κέντρο επιδιώκει την προσφορά ευκαιριών σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη, από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του. Εάν θέλετε να ενημερώνεστε για το τί προσφέρει το Κέντρο, μπορείτε να επισκέπτεσθε την ιστοσελίδα του (https://greece.chs.harvard.edu/) όπου αναρτούμε όλες μας τις ανακοινώσεις και δράσεις, ή και να γίνεται «φίλοι» μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πιο συγκεκριμένα στο Instagram (chsgreece) και στο Facebook (chsgr). Πρέπει να σας πω -γιατί ίσως του χρόνου που θα είστε Γ’ Λυκείου σας ενδιαφέρει- ότι το Κέντρο, όταν δε φιλοξενεί κάποιο πρόγραμμα που χρειάζεται να δεσμεύσει όλους τους χώρους του, είναι ανοιχτό και ως αναγνωστήριο, φιλοξενώντας πολλές/ούς φοιτήτριες/φοιτητές, αλλά και μαθήτριες/μαθητές κυρίως της Γ’ Λυκείου της περιοχής, που αξιοποιούν το ήσυχο ακαδημαϊκό περιβάλλον που προσφέρει το Κέντρο για να μελετήσουν (καθημερινές 10πμ με 5μμ).
Τι προγράμματα υλοποιούνται και σε ποιο κοινό απευθύνονται;
Κάθε χρόνο οργανώνουμε ή/και συνδιοργανώνουμε μαζί με άλλους φορείς του Harvard πολλά προγράμματα, και φοβάμαι ότι θα σας κουράσω αν ξεκινήσω να τα απαριθμώ. αλλά θα προσπαθήσω είμαι σύντομη για να σας δώσω μια ιδέα:
- Το Θερινό Σχολείο του Harvard στην Ελλάδα, το οποίο απευθύνεται κυρίως στους φοιτητές του Harvard, υποδεχόμενο όμως και φοιτητές από ελληνικά Πανεπιστήμια, και διεξάγεται στη χώρα μας. Είναι το παλαιότερο και πιο πετυχημένο καλοκαιρινό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου
- Το καινοτόμο Θερινό Πρόγραμμα Λυκείου για οποίο σας μίλησα πριν.
- Το «Πρόγραμμα για τον Αθλητισμό και την Εκπαίδευση», που απευθύνεται σε προ- και μετα-πτυχιακούς φοιτητές ελληνικών κυρίως, αλλά και αμερικανικών Πανεπιστημίων, και γίνεται στην Αρχαία Ολυμπία.
- Επίσης, συνεργαζόμαστε με το Κέντρο FXB για την Υγεία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, της σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου μας, στο Θερινό Πρόγραμμα για τις Μεταναστευτικές και Προσφυγικές Σπουδές του Harvard.
- Υπάρχουν προγράμματα εκπαιδευτικών ταξιδιών, τα οποία προσφέρονται κυρίως στην κοινότητα φοιτητών αλλά και αποφοίτων του Harvard.
- Έχουμε επίσης διάφορα προγράμματα υποστήριξης έρευνας, σε προ- αλλά και μετά-διδακτορικό επίπεδο για ερευνητές Πανεπιστημίων της Ελλάδας και της Κύπρου.
- Προσφέρουμε ακόμα προγράμματα πρακτικών ασκήσεων, τόσο σε φοιτητές/τριες του Harvard όσο και της Σχολή Καλών Τεχνών, του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
- Προσφέρουμε επίσης την ετήσια Σειρά Εργαστηρίων, που απευθύνονται στο ευρύ κοινό. Καλούμε ακαδημαϊκούς, πρώην και νυν υποτρόφους ερευνητές/τριες & συνεργάτες/ιδες του Κέντρου και άλλους ειδήμονες οι οποίοι αναλαμβάνουν το ρόλο του/ης συντονιστή/στριας, και μας εισάγουν σε διάφορα επιστημονικά θέματα, δίνοντας σε ανθρώπους με ευρύτερα ενδιαφέροντα την ευκαιρία να εμπλακούν σε εκπαιδευτικές διαδικασίες δια βίου μάθησης.
- Τέλος, πρέπει να συμπεριλάβω στη λίστα αυτή και το Πρόγραμμα Ψηφιακής Βιβλιοθήκης, που απευθύνεται σε σχολεία και στοχεύει στην εισαγωγή των μαθητών στις διαδικτυακές βιβλιοθήκες και άλλες πηγές, όπως αυτές που προσφέρει το Harvard (και όχι μόνο), και την εξοικείωσή τους στη χρήση των εργαλείων αυτών.
- Πέρα από αυτά που είναι σταθερά στην ατζέντα του Κέντρου, συνδιοργανώνουμε πολλές εκδηλώσεις, ομιλίες, συνέδρια με διάφορους φορείς από εδώ, τον τόπο μας, π.χ. το Σύνδεσμο Φιλολόγων Αργολίδας, αλλά και από αλλού π.χ. πανεπιστήμια, ιδρύματα ερευνητικά, κ.λπ.
Υπάρχει μεγάλη επισκεψιμότητα στο Κέντρο; Τι κοινό προσελκύει συνήθως;
Με μια φράση; Ναι, και προσελκύει ανθρώπους κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας!
Για παράδειγμα, οι επισκέψεις μελών του Harvard στην Ελλάδα την περασμένη χρονιά, για έρευνα, ακαδημαϊκές συνεργασίες, εκπαιδευτικά προγράμματα, κλπ., ήταν σχεδόν 180 άτομα. Από τον Μάιο έως και τέλος Οκτώβρη 2024, είχαμε περισσότερους από 500 συμμετέχοντες σε 25 προγράμματα και άλλες δράσεις που οργανώθηκαν, συνδιοργανώθηκαν ή / και υποστηρίχτηκαν ενεργά από το Κέντρο μας και τα οποία πραγματοποιήθηκαν κυρίως στο Ναύπλιο και την Πελοπόννησο, και όχι μόνο.
Ο αριθμός των μαθητών και μαθητριών που επισκέπτονται το Κέντρο για να συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης, από την περιοχή, αλλά και από κάθε σημείο της Ελλάδας, κάθε χρόνο ξεπερνά τα 1500 άτομα. Αν συνυπολογίσουμε και τους επισκέπτες ερευνητές της βιβλιοθήκης και του αναγνωστηρίου μας, τα συνέδρια, ομιλίες για το ευρύ κοινό κ.λπ. που διοργανώνουμε, το νούμερο αυτό ανεβαίνει σε μερικές χιλιάδες.
Σας ευχαριστώ θερμά, και σας εύχομαι καλή πρόοδο και να ξέρετε, το Κέντρο είναι εδώ για εσάς και με μεγάλη χαρά θα σας καλωσορίζει στις δράσεις του, και την ψηφιακή βιβλιοθήκη του πάντα!
https://el.greece.chs.harvard.edu/about
https://el.greece.chs.harvard.edu/digital-library
https://el.greece.chs.harvard.edu/seminar-programs/hssp
https://el.greece.chs.harvard.edu/staff
