Απομαγνητοφώνηση της συνέντευξης που παραχώρησε ο συγγραφέας Άγγελος Αναγνωστόπουλος, απόφοιτος του σχολείου μας, στη συντακτική ομάδα του μαθητικού περιοδικού στις 2 Απριλίου 2024, Παγκόσμια Ημέρα Εορτασμού του Παιδικού Βιβλίου
Δεν είχα μεγάλη εμπειρία όσον αφορά τα εξωσχολικά αναγνώσματα, μόνο κάποια βιβλία που είτε έπαιρνα από την αδελφή μου, που είναι μεγαλύτερη ,είτε από την Έκθεση Βιβλίου που γίνεται κάθε χρόνο εδώ δίπλα στον πεζόδρομο, και ήταν πολύ απλά αναγνώσματα. Πάντα έψαχνα βιβλίο με εικόνες, οτιδήποτε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί βιβλίο για να μην γκρινιάζει πολύ η μητέρα μου ότι δεν διαβάζω, αλλά και την ίδια στιγμή να μην έχει και πάρα πολύ κείμενο για να φύγει σχετικά γρήγορα. Όλο αυτό άλλαξε όταν ήρθα σε επαφή με το έργο αυτού του ανθρώπου. Ξέρετε ποιος είναι; είναι ο Τζον Ρόναλντ Τόλκιν.
Οι περισσότεροι θα γνωρίζετε το έργο του, Άρχοντας των Δαχτυλιδιών. Αυτό είναι το πιο γνωστό από όλα όσα μας έχει αφήσει. Και είναι ένας άνθρωπος ο οποίος γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα με ό,τι αυτό συνεπάγεται, δηλαδή ότι στη νεανική του ηλικία συμμετείχε και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετέπειτα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, βίωσε διάφορες καταστάσεις που άλλαξαν την προσωπικότητα του, είδε την εκβιομηχάνιση δηλαδή την αλλαγή με την οποία ήρθε σε επαφή ο κόσμος και άλλαξε τότε που φύγαμε τόσο πολύ από την αγροτική ζωή και πήγαμε σιγά σιγά στα σύγχρονα μέσα παραγωγής ,είτε αυτό αφορά την αγροτική ζωή στην ύπαιθρο, είτε αφορά και τη ζωή της πόλης και όλα αυτά προσπάθησε με ένα μοναδικά δικό του τρόπο να τα ενσωματώσει στο δικό του έργο, στη δική του κοσμογονία.
Κοσμογονία λέμε διαδικασία ουσιαστικά του να φτιάξεις έναν δικό σου κόσμο από το μηδέν. Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν με αφορμή τις ταινίες που γυρίστηκαν για το έργο του, τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, στην αρχή, και το Χόμπιτ στην πορεία, με έφερε σε επαφή με τον κόσμο του φανταστικού.
Ουσιαστικά, με ενέπνευσε διαβάζοντας το πρώτο χρονολογικά βιβλίο του, Το Σιλμαρίλλιον, στο οποίο παρουσιάζει τη δική του κοσμογονία ,δηλαδή πώς δημιουργήθηκε ο δικός του κόσμος, στο να φτιάξω και εγώ τον δικό μου κόσμο. Τότε πήγαινα Πρώτη Λυκείου και όταν προσπάθησα να διαβάσω για πρώτη φορά Το Σιλμαρίλλιον – άμα δεν έχεις δίπλα σου σημειωματάριο δεν μπορείς να το διαβάσεις, είναι κλασικός συγγραφέας άλλωστε – είπα να δοκιμάσω και εγώ να φτιάξω κάτι δικό μου, ένα δικό μου κόσμο. Πόσο δύσκολο μπορεί να είναι τελικά;
Και έτσι έκανα κι εγώ τα πρώτα μου βήματα, πολύ δειλά στην αρχή, φτιάχνοντας τον κόσμο πολύ αποσπασματικά, πώς δημιουργήθηκε όπως πραγματικά λέει και ούτω καθεξής επηρεασμένος και από πάρα πολλές θρησκείες. Και εκεί συνέβαλε με το μάθημά της η κα Αντωνιάδου τότε, που δεν μας δίδαξε μόνο για το χριστιανισμό αλλά και για άλλες θρησκείες, και είπα να το προσπαθήσω. Στην πορεία φτιάχνοντας κάποια πράγματα ήρθε και μια ιστορία στο μυαλό μου πάρα πολύ αποσπασματικά στην αρχή και έτσι μετά από αρκετά χρόνια, πότε το άφηνα, πότε έγραφα, φτάσαμε στο 2019 όπου και ολοκλήρωσα το πρώτο μου βιβλίο που είναι το Έπος της Λάεεναρ.
Το πρώτο βιβλίο της σειράς η Λάεεν και το Μεγαλείο της, όπου ουσιαστικά αφηγούμαι τη δική μου κοσμογονία, πώς δημιουργήθηκε ο δικός μου κόσμος, πώς μια αλλαγή στη φυσική τάξη των πραγμάτων τότε, ξεκίνησε έναν πόλεμο και τι ακολούθησε μετά από αυτό .
Οπότε πάει αυτό το κομμάτι, εκδίδω το βιβλίο με τη βοήθεια ενός Εκδοτικού Οίκου. Παίρνω τις πρώτες μου κριτικές, διαβάζω τα σχόλια, ανάμικτα τα συναισθήματα και τα δικά μου γιατί διαβάζοντας τα εκ των υστέρων, λέω μπορώ να γράψω κάτι αρκετά καλύτερο από αυτό και έψαξα τρόπους και εγώ να βελτιώσω τον τρόπο με τον οποίο έγραφα, την πρόζα μου και ούτω καθεξής. Οπότε και παρακολούθησα σεμινάρια δημιουργικής γραφής, Τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής ουσιαστικά σε βάζουν στη διαδικασία να ασχοληθείς τόσο με τη θεωρία του γραψίματος, όσο και με την πρακτική. Δηλαδή, υπάρχουν πάρα πολλά είδη λογοτεχνίας και φόρμες όπως είναι το διήγημα το μυθιστόρημα η νουβέλα, και ερχόμενος σε επαφή με όλα αυτά διαμόρφωσα και εγώ το δικό μου στιλ .
Και προχώρησα μετέπειτα στη συγγραφή του Αίματος των Βασιλείων, που είναι το δεύτερο βιβλίο στο οποίο έφτιαξα μια πιο στερεή ιστορία, αν μπορώ να το πω έτσι, δηλαδή κάπως πιο πολύ σαν ένα» κανονικό» μυθιστόρημα και μεγαλύτερο σε έκταση αλλά και με τα στάδια της πλοκής που παρατηρούμε συνήθως σε αυτά τα βιβλία.
Ήταν ένα πάρα πολύ χαρακτηριστικό της δικής μου εξέλιξης. Μάλιστα, σε συνεργασία με μια συμφοιτήτριά μου από τη σχολή το ιχνογραφήσαμε κιόλας, οπότε έχει σκίτσα μέσα από το δικό τους χέρι και το εξώφυλλο είναι από αυτά και έτσι λοιπόν προχωρήσαμε και λίγα χρόνια μετά, δύο χρόνια για την ακρίβεια, φτάσαμε στο Στερνό Μελάνι, που είναι το τελευταίο μου βιβλίο.
Είναι μια συλλογή διηγημάτων. Τα διηγήματα είναι μικρές ιστορίες όπου το θέμα της συγκεκριμένης συλλογής είναι η τελευταία γραπτή μαρτυρία ενός προσώπου, εν προκειμένω του πρωταγωνιστή. Είναι επτά διαφορετικές ιστορίες με επτά διαφορετικούς πρωταγωνιστές τοποθετημένες στην Αγγλία του 19ου αιώνα , τη λεγόμενη βικτωριανή Αγγλία, και είναι ιστορίες επτά διαφορετικών προσώπων κάποιες εκ των οποίων αγγίζουν το μεταφυσικό .κάποιες άλλες όχι, το αφήνουμε αυτό στην ερμηνεία του αναγνώστη. Γενικότερα, είναι ένα έργο λίγο πιο σκοτεινό δεν έχει να κάνει δηλαδή τόσο πολύ με τη φαντασία και το είδος της φαντασίας, όσο με το μυστήριο και ενδεχομένως τον τρόμο.
Αυτά λοιπόν σχετικά με τα δικά μου έργα. Όπως είπα και πριν δεν θα σας κουράσω πάρα πολύ.
Τώρα θα ήθελα να αναφέρω κάποια πράγματα τα οποία βάσει της δικής μου εμπειρίας μας εμποδίζουν, βάζω και τον εαυτό μου μέσα, γιατί το ότι γράφω και διαβάζω δε σημαίνει ότι είμαι και εγώ εκπρόσωπος της λογοτεχνίας . Όλοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω της εποχής. Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο όταν έχει συνηθίσει κάποιος να δέχεται πληροφορία τόσο άμεσα με το κινητό σερφάροντας και σκρολάροντας στο φέισμπουκ στο ίνσταγκραμ, να συγκεντρωθεί ώστε να διαβάσει ένα βιβλίο.
Λοιπόν το πρώτο είναι αυτό από τα εμπόδια. Το δεύτερο είναι αν η λογοτεχνία είναι για όλους. Αλλά από ποια άποψη; Μεγαλώσαμε κυρίως στη δική μου γενιά ,φαντάζομαι και στις προηγούμενες από το 1990 και μετά ,ακούγοντας συνέχεια ότι πρέπει να διαβάζουμε κλασικούς συγγραφείς, να διαβάζουμε κλασική λογοτεχνία. Ναι, πρέπει να διαβάζουμε είναι πάρα πολύ σημαντικοί οι κλασικοί, χωρίς αυτούς δεν θα είχαμε φτάσει εδώ που είμαστε σήμερα. Όταν λέμε κλασικούς συγγραφείς είναι αυτοί που άφησαν μια παρακαταθήκη ανά τους αιώνες, έχουν ένα πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Θα έχετε ακούσει ενδεχομένως τον Ντοστογιέφσκι, τον Τόλκιν, τον Παπαδιαμάντη από εμάς τους Έλληνες, τη γενιά του ‘30 και ούτω καθεξής.
Ωστόσο, είναι τόσο εύκολο για κάποιον να διαβάσει κλασική λογοτεχνία; Για μένα προσωπικά δεν είναι. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να διαβάζουμε. Πρέπει όμως, όπως και σε όλες τις διεργασίες στη ζωή μας και σε όλα τα στάδια, να το πάμε βαθμιδωτά. Δεν μπορούμε από τη μια στιγμή στην άλλη, χωρίς να έχουμε επαφή με τη λογοτεχνία ,να πάμε στα κλασικά αναγνώσματα. Για μένα λοιπόν μια λύση σε αυτό θα ήταν να στραφούμε περισσότερο στη σύγχρονη νεοελληνική λογοτεχνία, δηλαδή σε όσα έχουν να μας προσφέρουν οι συγγραφείς της τελευταίας εικοσαετίας, τα τελευταία 30 χρόνια. Δηλαδή, αναγνώσματα, η γλώσσα των οποίων είναι πολύ πιο κοντά στη δική μας σήμερα και πολύ πιο «εύπεπτα»
Αυτό εντάξει εννοείται ότι δεν είναι πάντα εύκολο και για μένα δεν είναι καθόλου εύκολο, γιατί δεν ερχόμαστε σε επαφή με αυτά τα έργα γιατί δεν υπάρχει ενημέρωση. Εγώ όταν ξεκίνησα να γράφω φανταστικό, δεν ήξερα ότι βγάζουμε στην Ελλάδα, ότι υπάρχουν κι άλλοι λογοτέχνες που γράφουν σε αυτό το είδος. Νόμιζα ότι ήταν κάτι αποκλειστικά από το εξωτερικό και αναγκάστηκα να έρθω σε επαφή όταν έψαξα για εκδοτικό οίκο και είδα ότι όντως υπάρχουν συγγράφεις οι οποίοι γράφουν σε αυτό το είδος, και σε όλα τα υπόλοιπα εννοείται, οι οποίοι είναι πολλοί και από αυτούς αρκετά αξιόλογοι και θεωρώ πως θα μπορούσαν να είναι μια πολύ καλή αφετηρία για κάποιον νέο, και στην ηλικία σας ακόμα και στη δική μου, να ξεκινήσει από κει προκειμένου μετέπειτα να πάει στα κλασικά.
Τώρα πάμε στο θέμα της ανάγνωσης και του σχολείου. Το έχουμε πολλές φορές στο μυαλό μας ως κάτι πάρα πολύ, πώς να το πω, έτσι ότι είναι παρόμοια πράγματα μεταξύ τους, το σχολείο και η ανάγνωση. Τα εξωσχολικά αναγνώσματα δε σχετίζονται τόσο πολύ με το σχολείο όσον αφορά το φόρτο εργασίας, το διάβασμα για το σπίτι και όλα αυτά.
Εγώ όταν ξεκίνησα να διαβάζω, περισσότερο στην Δευτέρα και Τρίτη Λυκείου, η μητέρα μου με κοιτούσε – είχα πάρει θυμάμαι μια κασετίνα με κάποια βιβλία του Γουόρκραφτ ( σειρά βιβλίων για την τέχνη του πολέμου αλλά με αντιπολεμικά μηνύματα) λίγους …μήνες πριν τις πανελλαδικές – και μου έλεγε: «Πας καλά; Σε 3 μήνες δίνεις , κάτσε διάβασε» ή ότι «Θα μου το ΄λεγε κανείς ότι θα διάβαζες εσύ!!!»
Δεν έχει σχέση. Δηλαδή, ναι μεν το σχολείο μας φέρνει πιο κοντά σε αυτό, αλλά δεν σημαίνει ότι όταν κάποιος δεν τα πάει καλά με το σχολείο, δεν μπορεί να διαβάζει κιόλας ή ότι είναι πολύ καλός μαθητής οπότε διαβάζει πάρα πολύ λογοτεχνία. Είναι πράγματα άσχετα μεταξύ τους ως ένα βαθμό.
Και τέλος το θέμα της ανεπαρκούς ενημέρωσης το έθιξα και προηγουμένως σχετικά με τα βιβλία που έχουμε των νέων συγγραφέων.
Ποια είναι ωστόσο τα θετικά της ανάγνωσης των βιβλίων σήμερα; Το πρώτο για μένα είναι η ανάπτυξη των γλωσσικών δυνατοτήτων. Δηλαδή, διαβάζοντας βιβλία εμπλουτίζουμε το λεξιλόγιό μας παρά πολύ. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο έμμεσα γίνεται αυτό. Είναι τρομερό και το βλέπω ακόμα και σαν συγγραφέας ότι διαβάζοντας έργα άλλων συγγραφέων ενσωματώνω πάρα πολλά στοιχεία στο δικό μου γράψιμο ή στο δικό μου λεξιλόγιο. Και πολλές φορές τύχαινε ξέρω ΄γω να μου λένε ότι μιλάς πάρα πολύ ωραία, έχεις πολύ ωραίο λόγο και τα λοιπά. Ναι, είναι αποτέλεσμα του διαβάσματος που δεν έχω διαβάσει πάρα πολύ, αλλά βλέπεις τη διαφορά. Θυμάσαι φράσεις, λέξεις οι οποίες αφορούν πάρα πολύ το λόγο μας και η ελληνική γλώσσα έχει τόσες πολλές διαφορετικές λέξεις για ένα πράγμα που μπορείς να γράψεις πάρα πολύ όμορφα ή ακόμα και να μιλήσεις.
Μετά, είναι η έξαψη της φαντασίας και της δημιουργικότητας, γιατί προφανώς διαβάζοντας βιβλία, παιδιά, είναι σαν να παίζεις ένα βιντεοπαιχνίδι. Παίζετε βιντεοπαιχνίδια; Προφανώς. Λοιπόν, εγώ ήμουν πολύ αφοσιωμένος στα βιντεοπαιχνίδια και στην ηλικία σας και προηγουμένως και όταν κατάλαβα ότι αυτό που βλέπω στην οθόνη και παίζω μπορώ να το βρω και σε ένα βιβλίο , έπαθα σοκ. Δεν το περίμενα και μάλιστα να το βρω πολύ καλύτερα, γιατί είναι κάτι το οποίο σου δίνει εικόνες έμμεσα. Σε βάζει στη διαδικασία να τις παράξεις εσύ, δεν σου τις παρουσιάζει σαν εικόνα, τις γράφει και μέσα από το λόγο φτιάχνεις εσύ τη δική σου εικόνα και αυτό είναι πάρα πολύ όμορφο. Και πολλές φορές που γίνονται αρκετά βιβλία ταινίες έχουμε αυτό το φαινόμενο: λέμε στο βιβλίο δεν ήταν έτσι αυτός χαρακτήρας ή στην ταινία είναι έτσι π χ διαβάζοντας εγώ τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών επειδή είχα δει τις ταινίες προηγουμένως λέω έχω στο μυαλό μου τον Άραγκορν έτσι όπως ήταν στην ταινία. Αυτό είναι μια ζημιά όταν πολλές φορές δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Ωστόσο και πάλι οι εικόνες του κόσμου, που σε ένα βαθμό σε βάζει στη διαδικασία να φτιάξεις στο μυαλό σου, είναι πάρα πολύ σημαντικές.
Μετά είναι η καλλιέργεια της κοινωνικής συνείδησης, που στην ηλικία που είστε είναι πάρα πολύ λογικό να είστε απασχολημένοι με τα δικά σας προβλήματα, με το σχολείο, το φροντιστήριο, τις Πανελλαδικές. Όλοι το έχουμε περάσει αυτό και δεν είναι ό,τι πιο ευχάριστο. Ωστόσο, μένουμε και λίγο έξω από τον κόσμο, στη δική μας φούσκα, στο δικό μας μικρόκοσμο. Πολλές φορές διαβάζοντας βιβλία μπαίνεις στη διαδικασία να συνδέσεις γεγονότα που εμπίπτουν στο ίδιο φάσμα με αυτό που διαβάζεις, π.χ. μπορείς να διαβάσεις για μια ρατσιστική επίθεση, για κάποιες κοινωνικές ανισότητες. Όλα αυτά, όταν τα διαβάζεις σε ένα βιβλίο, συνειδητοποιείς ότι γίνονται και στον πραγματικό κόσμο, δεν είναι μόνο λογοτεχνικά.
Και εμένα προσωπικά με έχει βοηθήσει πάρα πολύ η ανάγνωση λογοτεχνίας σε αυτό το κομμάτι, στο να συνειδητοποιήσω ότι ωραία είναι τα βιβλία, ωραίος και ο κόσμος που έχουμε όλοι μας ως μαθητές σαν φοιτητές και ούτω καθεξής αλλά κάποια στιγμή πρέπει να έρθουμε σε επαφή με τον έξω κόσμο γιατί αυτά που διαβάζουμε στα βιβλία έχουν γραφτεί με αφορμή κάποια πράγματα που γίνονται στον κανονικό κόσμο.
Και τέλος, η εσωτερική γαλήνη. Μπορεί να σας ακουστεί κάπως, λιγάκι παλιακό, λίγο cringe. Αλλά, παιδιά, έρχομαι και εγώ σε αυτό το δίλημμα ότι πέφτω μετά από μια κουραστική μέρα, ξαπλώνω στο κρεβάτι για να κοιμηθώ, λέω εντάξει να σκρολάρω λίγο να κοιμηθώ. Αλλά δε βοηθάει, δε κερδίζω κάτι, μάλιστα χάνω ώρες και μετά δεν μπoρώ να κοιμηθώ ή σκέφτομαι κάτι το οποίο είδα και με ενοχλεί. Ενώ, όταν διαβάζω ένα πριν κοιμηθώ, ό,τι κι αν είναι, μπορεί να είναι μια σελίδα, δεν έχει σημασία, πραγματικά ξεκουράζεσαι, μπαίνει το μυαλό σου σε μια διαδικασία και ηρεμεί τόσο πολύ που έρχεται ο ύπνος εντελώς αβίαστα. Γιατί να χάνουμε ώρες ύπνου, για να το πω πιο απλά. Όταν μεγαλώσετε θα καταλάβετε ότι ναι ο ύπνος είναι πολύτιμος. Οπότε γιατί να χάνουμε ώρες από αυτόν;
Έχω αφήσει εδώ κάποια στοιχεία για εσάς γιατί θα ήθελα σε περίπτωση που κάποιος από σας γράφει ή διαβάζει οτιδήποτε και έχει κάποια απορία να έρθει σε επαφή μαζί γιατί είναι πολύ σημαντικό να το έχουμε αυτό, να μιλάμε με κάποιον ο οποίος είναι κοντά μας ηλικιακά αλλά είναι κοντά μας και σε αυτό που κάνουμε, όπως είχα εγώ κοντά μου, όπως είχαμε μια σχέση με την κύρια Αντωνιάδου. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να έχεις έναν άνθρωπο να μιλήσεις για αυτά που σε προβληματίζουν και εννοείται ότι μπορείτε οποιαδήποτε στιγμή να μου στείλετε μήνυμα πως έχετε γράψει κάτι, έχετε μια απορία για οτιδήποτε αντίστοιχο να επικοινωνήσετε μαζί μου.
Έχω φέρει τα τρία μου βιβλία να τα αφήσω στη βιβλιοθήκη σας με πάρα πολλή αγάπη και θα ήθελα αν διαβάσει κάποιος οποιοδήποτε να μας πει τις εντυπώσεις του
Και ετοίμασα μια λίστα με αναγνώσματα που έχω εγώ να προτείνω, μία λίστα από τη δική μου εμπειρία που έχει μέσα βιβλία από διάφορα είδη και φαντασίας και κοινωνικά και ιστορικό μυθιστόρημα και λοιπά και από Έλληνες συγγραφείς και από ξένους.
